สมาคมแผ่นวงจรพิมพ์ไทย (THPCA) จัดงาน “AI Assembly Readiness: Empowering Thailand’s EMS & PCB Industry – Dinner Talk 2025” โดยร่วมมือกับ Mitsubishi Electric Factory Automation (Thailand), EEC Automation Park และสมาคมการค้าไทยเซี่ยงไฮ้ เปิดเวทีระดมสมองผู้เชี่ยวชาญระดับโลกด้านอิเล็กทรอนิกส์ เซมิคอนดักเตอร์ และ Photonics เพื่อชี้ทิศทางใหม่ของอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ไทยในยุคที่เทคโนโลยี AI กำลังเข้ามาเปลี่ยนโครงสร้างเศรษฐกิจโลกอย่างรวดเร็ว งานครั้งนี้ได้รับความสนใจจากนักลงทุน ผู้ผลิต PCB ผู้ให้บริการ EMS ผู้กำหนดนโยบาย และผู้เกี่ยวข้องกว่า 200 ราย สะท้อนว่าประเทศไทยกำลังอยู่ในจุดเปลี่ยนสำคัญของห่วงโซ่อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ระดับโลก
แม้ไทยจะได้รับผลดีจากการย้ายฐานการผลิตอันเกิดจากปัจจัยด้านภูมิรัฐศาสตร์ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา โดยมีผู้ผลิต PCB รายใหม่เข้ามาลงทุนกว่า 50–60 ราย และมีบริษัทในซัพพลายเชน เช่น วัตถุดิบ เครื่องจักร และผู้ผลิตชิ้นส่วนอุปกรณ์เพิ่มอีกกว่า 250 ราย จนทำให้คาดว่ามูลค่าอุตสาหกรรมจะขยายไปแตะระดับ 300,000 ล้านบาทในอีกสามปีข้างหน้า แต่ผู้เชี่ยวชาญหลายฝ่ายเตือนตรงกันว่า “นี่ยังไม่ใช่โอกาสทอง” หากไทยไม่เร่งขยับจากปลายน้ำไปสู่ต้นน้ำอย่างจริงจัง ดร.อรุณฉัตร ฉัตรชัยการ ประธานเจ้าหน้าที่บริหารบริษัท Percevals กล่าวว่า สิ่งที่เป็นอุปสรรคใหญ่ที่สุดของไทยไม่ใช่ความสามารถทางเทคโนโลยี แต่คือ “Mindset” ของภาคอุตสาหกรรมที่ยังติดอยู่กับบทบาทผู้ผลิตตามคำสั่งซื้อของต่างชาติ เขาย้ำว่าไทยจำเป็นต้องก้าวเข้าสู่การเป็นผู้สร้างทรัพย์สินทางปัญญา (IP) ผ่านธุรกิจออกแบบชิปหรือ IC Design ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของมูลค่าทางเศรษฐกิจในยุค AI มากกว่าการแข่งขันด้วยต้นทุนแรงงานหรือปริมาณการผลิต
งานเสวนาชี้ให้เห็นว่า ตลาด IC Design ที่ไทยสามารถเริ่มต้นได้ทันทีโดยไม่จำเป็นต้องสร้างโรงงาน Fab มีมูลค่ามากกว่า 3,000 ล้านเหรียญสหรัฐต่อปี แบ่งเป็นตลาด Lightwave ICs สำหรับระบบรับ–ส่งสัญญาณแสงในดาต้าเซ็นเตอร์กว่า 1,000 ล้านเหรียญสหรัฐ ตลาด Power Electronics ICs ซึ่งควบคุมแรงดันไฟในระบบคอมพิวเตอร์ความเร็วสูงราว 800 ล้านเหรียญสหรัฐ และตลาด Timing/Clock ICs ซึ่งใช้เทคโนโลยี MEMS เพื่อควบคุมความถี่ของการประมวลผลอีกกว่า 700 ล้านเหรียญสหรัฐ ผู้เชี่ยวชาญย้ำว่า การเริ่มธุรกิจในตลาดเหล่านี้ใช้เงินลงทุนไม่ถึง 10 ล้านเหรียญสหรัฐ ถือว่าเป็นต้นทุนต่ำมากเมื่อเทียบกับอุตสาหกรรมชิปคอมพิวเตอร์ทั่วไปที่ต้องใช้เงินลงทุนระดับหลายร้อยล้านเหรียญ ดร.อรุณฉัตร กล่าวว่า หากไทยสามารถสร้างบริษัท IC Design ของตัวเองได้จำนวนมาก จะส่งผลต่อเศรษฐกิจในระดับที่เปรียบเทียบได้กับการมีองค์กรขนาดใหญ่เช่น ปตท. หรือ Central เพิ่มขึ้นอีกหลายแห่ง
นอกจากประเด็นเรื่องต้นน้ำแล้ว เทรนด์ Photonics ก็เป็นประเด็นสำคัญที่ได้รับความสนใจอย่างมาก ดร.ปรอง กองทรัพย์โต ผู้อำนวยการอาวุโส และ Chief of Staff& External Affairs จาก Lumentum International (Thailand) อธิบายว่า ดาต้าเซ็นเตอร์ขนาดใหญ่ในปัจจุบันใช้พลังงานสูงถึง 150 เมกะวัตต์ต่อแห่ง และอัตราการใช้ไฟทั่วโลกเพิ่มขึ้นกว่าร้อยละ 12 ต่อปี ทำให้ผู้ประกอบการต้องมองหาเทคโนโลยีที่ใช้พลังงานต่ำลงแต่ให้ความเร็วสูงขึ้น ระบบ Photonics ซึ่งใช้การส่งสัญญาณด้วยแสงแทนไฟฟ้าจึงกำลังก้าวขึ้นมาเป็นเทคโนโลยีหลักของยุค AI โดยเฉพาะเทคโนโลยี Co-packaged Optics หรือ CPO ที่สามารถลดการใช้พลังงานลงจาก 30 วัตต์เหลือเพียง 9 วัตต์ ดร.ปรอง ย้ำว่าดาต้าเซ็นเตอร์สมัยใหม่จะไม่รอรอบเปลี่ยนอุปกรณ์ 3–5 ปีอีกต่อไป แต่จะเปลี่ยนทันทีเมื่อมีเทคโนโลยีที่ประหยัดพลังงานกว่า นี่คือโอกาสที่ผู้ผลิต EMS ไทยสามารถก้าวสู่ห่วงโซ่อุปทาน Photonics ซึ่งมีความต้องการเพิ่มสูงทั่วโลก
ด้านเทคโนโลยี Advanced Packaging ผู้เชี่ยวชาญระดับโลกอย่าง Ms. E. Jan Vardaman จาก TechSearch International ให้ข้อมูลว่า แพ็กเกจของชิป AI หนึ่งชิ้นมีราคาสูงถึง30,000–40,000 ดอลลาร์ และใช้พลังงานมากถึง 1,000 วัตต์ ทำให้เทคโนโลยีการประกอบความหนาแน่นสูง เช่น RDL Interposers หรือ Fan-Out Packaging กลายเป็นตลาดใหม่ที่ไทยสามารถพัฒนาความสามารถได้ แม้ไทยยังไม่มีโรงงาน Advanced Packaging ขนาดใหญ่ แต่ก็มีจุดแข็งในอุตสาหกรรม Optoelectronics และ Fiber Optics ที่สามารถต่อยอดได้ทันที
ภาคอุตสาหกรรมอัตโนมัติของไทยเองก็กำลังก้าวเข้าสู่การปรับตัวครั้งใหญ่ นายปฤณวัชร ปานสิงห์ ผู้จัดการ บริษัท มิตซูบิชิ อีเล็คทริค แฟคทอรี่ ออโตเมชั่น (ประเทศไทย) จำกัดกล่าวว่า การนำ AI มาใช้ในโรงงานจะเกิดขึ้นได้จริงก็ต่อเมื่อโรงงานมีระบบอัตโนมัติที่ให้ข้อมูลคุณภาพสูง บริษัทจึงลงทุนเกือบ 500 ล้านบาทเพื่อพัฒนา EEC Automation Park ซึ่งมีเป้าหมายสร้างบุคลากรที่มีทักษะด้านระบบอัตโนมัติขั้นสูง พร้อมย้ำว่า Cybersecurity เป็นปัจจัยสำคัญของโรงงานยุคใหม่ที่ต้องให้ความสำคัญไม่แพ้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต
ด้านนโยบายรัฐ นางสาวศุธาศินี สมิตร รองเลขาธิการคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน หรือ บีโอไอ กล่าวว่า การนำ AI เข้าสู่กระบวนการผลิตไม่ใช่ “ทางเลือก” อีกต่อไป แต่เป็น “ข้อกำหนดพื้นฐานของการแข่งขันระดับโลก” BOI จึงเดินหน้าผลักดัน Roadmap เซมิคอนดักเตอร์แห่งชาติ โดยให้ความสำคัญกับการผลิตความแม่นยำสูง เทคโนโลยีซับซ้อน และการผสานข้อมูลกับ AI เพื่อเพิ่มคุณภาพและลดต้นทุน พร้อมเสนอสิทธิประโยชน์ยกเว้นภาษีเงินได้นิติบุคคลสูงสุด 8 ปีให้กับกิจการ PCB ขั้นสูง EMS แม่นยำสูง และ Semiconductor Packaging นอกจากนี้ BOI ยังปรับบทบาทจากผู้ให้สิทธิประโยชน์ มาเป็นผู้เชื่อมโยงความร่วมมือระหว่างรัฐ เอกชน และสถาบันการศึกษา เพื่อสร้างกำลังคนและโครงสร้างพื้นฐานที่รองรับการเติบโตในระยะยาว
ในช่วงท้ายของงาน ผู้ประกอบการในอุตสาหกรรม PCB และอิเล็กทรอนิกส์ได้ร่วมบริจาคเงินช่วยเหลือผู้ประสบอุทกภัยภาคใต้ผ่านสภากาชาดไทย สะท้อนบทบาทของภาคอุตสาหกรรมที่ไม่เพียงเป็นแรงขับเคลื่อนเศรษฐกิจ แต่ยังร่วมดูแลสังคมควบคู่ไปด้วย นายเสวก ประกิจฤทธานนท์ อุปนายกและเลขานุการสมาคมแผ่นวงจรพิมพ์ไทย กล่าวสรุปว่า การรวมตัวกันของผู้เชี่ยวชาญ ผู้นำอุตสาหกรรม และหน่วยงานรัฐในครั้งนี้คือจุดเริ่มต้นสำคัญในการยกระดับอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ไทยให้ก้าวสู่การผลิตขั้นสูงในยุค AI อย่างเต็มตัว พร้อมสร้างโอกาสใหม่ให้ไทยสามารถแข่งขันในห่วงโซ่อุปทานระดับโลกที่กำลังเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
FAQs: ประเทศไทยกับ AI โอกาสและความท้าทายที่ต้องไม่พลาด
Q1: อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ไทยกำลังเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงอย่างไรในยุค AI?
A1: อุตสาหกรรมไทยกำลังก้าวเข้าสู่ยุค AI ด้วยความจำเป็นในการยกระดับจากการผลิตปลายน้ำ ไปสู่การสร้างเทคโนโลยีต้นน้ำอย่าง IC Design และ Photonics เพื่อลดการพึ่งพาต่างประเทศและเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจ
Q2: IC Design มีบทบาทสำคัญอย่างไรต่ออนาคตเศรษฐกิจไทย?
A2: IC Design เป็นจุดเริ่มต้นของการสร้างทรัพย์สินทางปัญญา (IP) ซึ่งสามารถสร้างรายได้และมูลค่าทางเศรษฐกิจสูงโดยไม่ต้องลงทุนสร้างโรงงานขนาดใหญ่
Q3: ตลาด IC Design แบ่งออกเป็นอะไรบ้าง?
A3: แบ่งเป็น 3 กลุ่มหลัก ได้แก่ Lightwave ICs (1,000 ล้านเหรียญ), Power Electronics ICs (800 ล้านเหรียญ), และ Timing/Clock ICs (700 ล้านเหรียญ)
Q4: ทำไม Photonics จึงเป็นเทคโนโลยีสำคัญในยุค AI?
A4: เพราะ Photonics ใช้พลังงานต่ำแต่ส่งข้อมูลได้เร็ว เหมาะกับดาต้าเซ็นเตอร์ที่ต้องการลดต้นทุนพลังงานและเพิ่มประสิทธิภาพในการประมวลผล
Q5: โอกาสของไทยในตลาด Photonics อยู่ตรงไหน?
A5: ไทยสามารถก้าวเข้าสู่ห่วงโซ่การผลิต Photonics ได้ทันที ผ่านการเป็นผู้ผลิต EMS ที่มีพื้นฐานด้าน Optoelectronics และ Fiber Optics
Q6: เทคโนโลยี Advanced Packaging สำคัญอย่างไร?
A6: เป็นการประกอบชิปความหนาแน่นสูงที่มีราคาสูง ใช้พลังงานมาก เหมาะกับตลาดชิป AI ซึ่งกำลังเติบโต ไทยมีจุดแข็งที่สามารถพัฒนาในสายนี้
Q7: AI มีผลต่อโรงงานอัตโนมัติของไทยอย่างไร?
A7: การใช้ AI ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต แต่ต้องมีระบบอัตโนมัติที่ให้ข้อมูลคุณภาพสูง ซึ่งเป็นจุดที่ไทยเริ่มลงทุนผ่านโครงการ EEC Automation Park
Q8: ภาครัฐมีบทบาทอย่างไรในการสนับสนุนอุตสาหกรรมนี้?
A8: BOI ผลักดัน Roadmap เซมิคอนดักเตอร์แห่งชาติ พร้อมให้สิทธิประโยชน์ทางภาษี และเป็นตัวกลางเชื่อมรัฐ-เอกชน-สถาบันการศึกษา
Q9: สิ่งที่ขาดหายของไทยในวันนี้คืออะไร?
A9: Mindset ของอุตสาหกรรมที่ยังยึดติดกับการเป็นผู้ผลิตแบบรับจ้าง มากกว่าการสร้างนวัตกรรมหรือทรัพย์สินทางปัญญาเอง
Q10: ถ้าไทยไม่ปรับตัววันนี้ จะเกิดอะไรขึ้นในอนาคต?
A10: ไทยอาจพลาดโอกาสทองในการเป็นผู้นำในห่วงโซ่อิเล็กทรอนิกส์ยุคใหม่ และต้องเผชิญกับการแข่งขันที่สูงขึ้นจากประเทศเพื่อนบ้านที่ปรับตัวได้เร็วกว่า
